یاد گذشته و اندیشه آینده در تاریخ ایران و صنعت نفت ایران

رویدادها معمولا برآمده از یک علت واحد نیستند. علل متعدد دست به هم می دهند تا رویدادی پدید آید و چه بسا انگیزه های متخالف و ناهمگون در پدید آوردن رویدادی واحد سهیم می شوند. اقدامات دولت ها چه بسا نتایج ناخواسته ای بار می آورد که ابدا در مخیله طراحان آن نمی گنجید. چرخ حوادث که در حرکت افتاد غالبا در مسیری می افتد که هیچ کس چنان نمی خواست. شعارها در ابتدای کار برای تحریک توده ها موثر می افتند اما دیری نمی گذرد که فضای سیاسی را مسخر خود می سازند و فضای شعارزده دوراندیشی و حزم و احتیاط را برنمی تابد و راه بر عقلانیت و اعتدال می بندد. مسئولیت اقدامات و اعمال و هزینه خطاهای بازیگران سیاسی که به قهرمانان ملی تبدیل می شوند بر عهده ملت ها می افتد و چنین است که ملت آلمان نمی تواند خود را از مسئولیت تبهکاری های هیتلر مبرا سازدو غرامت حماقت های صدام گردن گیر مردم عراق می شود و مردم لیبی حساب خل بازی های قذافی را می پردازد. پس نخست موعظه پیر تاریخ بر مردم زمان ما این است که بازیگران عرصه سیاست را، هرچه هم عزیز و محبوب باشند، در مهار خود نگاه دارند و از بلندپروازی های ناسنجیده آنان جلوگیری نمایند.